بلندترین کوه های ایران را بشناسیم - کتاب ارزان

کوه های شمالی ایران

کوه های ارسباران در شمال غربی ایران در حاشیه رودخانه مرزی ارس که مرتفع ترین قله آن 3700 متر بالاتر از سطح دریا می باشد.

کوه های سهند در شمال غربی ایران که مرتفع ترین قله آن 3710 متر بالاتر از سطح دریا می باشد.

کوه های سبلان در شمال غربی ایران که مرتفع ترین قله آن 4811 متر بالاتر از سطح دریا می باشد.

کوه های تالش در جنوب دریای خزر که مرتفع ترین قله آن 3200 متر بالاتر از سطح دریا می باشد.

کوه های واقع در البرز مرکزی با بلندترین قله ایران به نام دماوند با ارتفاع 5671 متر که یک آتشفشان سوخته با دهانه ای به عرض 400 متر است. در بعضی مواقع، گاز گوگرد به سمت بالا صعود می نماید و مانند ابر قله را می پوشاند.

البرز تا شمال شرقی ایران امتداد یافته و کوه های خراسان را تشکیل می دهد. کوه های خراسان را می توان به بعضی از رشته های کوچکتر تقسیم کرد. دامنه شمالی از کوپت داغ تا رودخانه ای به نام هاری رود امتداد دارد. دامنه مرکزی در اطراف بجنورد و قوچان با بالاترین قله در جنوب قوچان به ارتفاع 3520 متر واقع شده و منظره ای شگفت انگیز برای استان ایجاد می نماید.

کوه های غربی ایران

قله ها و ارتفاعات زاگرس دارای شیب های تند، دره های عمیق و گردنه های بسیار باریک می باشند. عمده ترین ارتفاعات در کوه های مرزی در نزدیکی ماکو و خوی قرار گرفته است.زاگرس مرکزی از چندین قله بیش از 3000 متری تشکیل شده است. بلندترین و وحشی ترین ارتفاعات، زاگرس کوه های بختیاری بین دشت های لرستان و شیراز قرار گرفته است.زرد کوه بلندترین قله رشته کوه زارگرس و پس از آن قله دنا در صندلی دوم قرار گرفته است.

کوه های شرقی ایران

کوه های شرقی ایران که از خراسان تا استان های سیستان و بلوچستان گسترش یافته اند، قابل تقسیم به سه منطقه اصلی هستند:

جام در خراسان جنوبی که کلاً در جهت شرق به غرب گسترش یافته است.

قائن با قله آهنگران به ارتفاع 2877 متر

مکران در استان سیستان و بلوچستان که بلندترین قله در این منطقه تفتان نام دارد.

کوه های مرکزی ایران

بعضی از ارتفاعات در مرکز ایران به البرز یا زاگرس متصل هستند. آنها را می توان به طور عمده به کوه های قهررود و بنان دسته بندی کرد.

قهررود بلندتر بوده و از اطراف کاشان و جنوب تهران آغاز شده و تا کرمان ادامه می یابد.

بنان ادامه منطقه قبلی تا منطقه مکران در استان سیستان و بلوچستان است. در این محدوده ها ارتفاع شیر کوه در نزدیکی یزد به 4075 متر بالاتر از سطح دریا می رسد.

دماوند (Mount Damavand)

ارتفاع: 5610 متر

مکان: بخش لاریجان شهرستان آمل، استان مازندران، ایران

رشته : کوه البرز

نوع کوه: آتشفشان چینه ای (آتش فشان نیمه فعال)

دماوند در وسط رشته کوه البرز در جنوب مازندران واقع شده است. ارتفاع آن 5610 متر است و بلندترین قله در میان کوه های ایران و دومین قله مخروطی پس از فوجی یاما در ژاپن است. این کوه نمادی از قدرت، غرور و شکوه در فرهنگ ایرانی است. شاعران ایرانی وقتی می خواهند در خصوص پایداری و جنگ با دشمن صحبت نمایند از کلمه دماوند در اشعار خود استفاده می نمایند. حداقل دمای هوا در ارتفاعات دماوند در زمستان ها تقریبا 60 درجه سانتی گراد زیر صفر و تابستان ها 1 یا 2 درجه سانتی گراد زیر صفر است. علاوه بر این سرعت طوفان در دماوند گاهی اوقات 150 کیلومتر در ساعت است و در کوهپایه ها گاهی به 70 کیلومتر در ساعت می رسد. این کوه مرتفع ترین نقطه در خاورمیانه و بلندترین کوه آتشفشانی در آسیا است. کوه دماوند یک آتشفشان بالقوه فعال محسوب می گردد چون در نزدیکی دهانه قله، شکافی با قطر 400 متر وجود دارد که از آن دود، بخار و گوگرد متصاعد می گردد و سطح آن با آب منجمد پوشیده شده است.

چون این منطقه از شمال به جنگل و از جنوب به کوه هایی راه دارد که هم مرز با کویر می باشند می توان جانورانی همانند روباه، شغال، سگ، گرگ، کل و بز، قوچ و میش، گراز، خرگوش، عقاب طلایی، جغد، خفاش، عقرب، بزمجه و.. را در این کوه های ایران مشاهده کرد. حتی بر روی قله این کوه لاشه چند حیوان از جمله گوسفند و بزکوهی دیده می گردد که یخ زده اند که احتمال داده می گردد به خاطر گوگرد، گرسنگی و… جان خود را ازدست داده اند.

علم کوه (Mount AlamKooh)

ارتفاع: 4850 متر

مکان: تخت سلیمان، کلاردشت، استان مازندران، ایران

رشته کوه: البرز

نخستین صعود: 1933 میلادی، از طریق داگلاس بوسک از بریتانیا

طبق افسانه های محلی، سلیمان از بلقیس خواست که با او ازدواج کند. بلقیس گفت که سلیمان باید در بلندترین قلعه در سردترین منطقه ایران، حجله گاهی را برای او بسازد تا قبول کند همسرش می گردد. سلیمان که می توانست با حیوانات صحبت کند از آنها خواست که بروند و به دنبال سردترین نقطه بگردند. آن شب همه حیوانات به جز هدهد برگشتند. صبح هدهد بازگشت و گفت جایی را پیدا نموده که خیلی سرد است چرا که بال های او دیشب بخاطر هوای سردش منجمد شده بود، به همین خاطر مجبور شده بود تا صبح آنجا بماند. بنابراین سلیمان آنجا را به عنوان بلندترین و جالب ترین مکان انتخاب می نماید و قلعه ای می سازد. تخت سلیمان قله ای بسیار ناهموار است و دامنه های آن را پرتگاه ها و ستون های هرمی شکل می پوشاند.

علم کوه یکی از زیباترین مناطق کوهستانی و کوه های ایران واقع در تخت سلیمان است که قله آن 4850 متر ارتفاع دارد و پس از دماوند دومین نقطه مرتفع ایران است. ارتفاع 47 قله در این منطقه بالای 4 هزار متر می باشد. علم کوه در منطقه تخت سلیمان در شهرستان کلاردشت استان مازندران واقع شده است و برای کسانی که به گل، گیاهان و همچنین باغبانی علاقه مند هستند مانند یک بهشت است.

تورهای مختلف گیاهی هر ساله در بهار در علم کوه برگزار می گردد. شهرت این کوه به دلیل سختی کوهنوردی است. دیواره شمالی آن یک جهت سخت و فنی برای کوهنوردی است چرا که دیواره ای از نوع گرانیت متخلخل و به رنگ حنایی روشن به طول 650 متر در آن واقع شده که یکی از زیباترین و مشکل ترین دیواره های دنیا به شمار می رود. یخچال علم چال به ارتفاع تقریبی 4050 متر و شیب بسیار تند در جبهه شمال-شمال شرقی قله علم کوه قرار گرفته است.

سبلان (Mount Sabalan)

ارتفاع: 4811 متر

مکان: شمال غرب ایران، استان اردبیل

رشته کوه: البرز

نوع کوه: آتشفشانی مطبق

آخرین فوران: ناآشکار، احتمالاً دوران هولوسن

کوه سبلان که 4811 متر ارتفاع دارد سومین کوه مرتفع ایران و گسترده ترین کوه آتشفشانی نیمه فعال بین کوه های ایران است که در استان اردبیل واقع شده است. چشمه های آب گرم و معدنی موجود در این کوه گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جلب می نماید. این چشمه های آبگرمِ گوگرد دار برای درمان بیماری های پوستی و مفصلی بسیار مفید می باشند. این کوه چشم انداز زیبایی داشته و مکانی مقدس در آیین زرتشت است. طبق بعضی اعتقادات، کوه سبلان برای چندین سال جایی بود که زرتشت پیامبر در آن مراقبه می نموده است. بعضی ها باور دارند آرامگاه زرتشت کنار دریاچه در قله سبلان است. عشایر شاه ساوان در تابستان در اطراف سبلان زندگی می نماید. با صعود به قله سبلان می توانید شاهد دریاچه زیبایی باشید که حدود 25 متر از لبه های مخروط آتشفشانی سبلان پایین تر است. آب این دریاچه از بارش برف پر می گردد و در بیشتر سال یخ زده است.

سهند (Sahand mount)

سهند رشته کوهی در جنوب شرقی تبریز است که سه قله بلند دارد که مرتفع ترین آن ها 3700 متر ارتفاع دارد. این رشته کوه دارای 17 قله با ارتفاع بیش از 3٬000 متر است که بلندترین آن ها قلهٔ قوچ گولی (کمال) 3707 متر بلندی دارد و مرتفع ترین نقطهٔ استان محسوب می گردد شاید کمتر کسی بداند که سهند یک آتشفشان غیرفعال است و چشمه های آب معدنی زیادی را در دل خود جای داده است.سهند که یکی از مهم ترین کوه های آتشفشانی خاموش ایران به شمار می رود به دلیل انبوهی گیاهان، چمن زارها، گلزارها و مراتع در آن به عروس کوه های ایران مشهور شده است؛ چرا که سطح تمام مناطق این رشته کوه پوشیده از سبزه است. کوه های کمال، جام، سهند، بوز داغ، ارونه، زری داغ، بویوک داغ، کریم داغی، لیقوان داغی، سلطان داغی، دمیرلی، آغ داغ، موتال داغی، قبله داغی، ارشد داغی، شیر داغی، حرم داغی، گیروه داغی، چاناق، اوو داغی، آتاشان، درویشلر از مهم ترین قله های رشته کوه سهند محسوب می شوند. دره زیبا و سحرانگیز شاه یوردی در شمال قله جام قرار گرفته است.

کوه دنا (Kuh-e Dinar)

ارتفاع: 4459 متر

مکان: شهرستان سی سخت، استان چهارمحال و بختیاری

رشته کوه: زاگرس

کوه دنا معروف به بام زاگرس که کوهنوردان حرفه ای به آن آلپ ایران می گویند و دارای 49 قله می باشد که قله های مورگل، قزل قلعه و برج آسمانی یا بیژن 2 از قله های مهم دیگر این رشته کوه هستند. گل فرهاد هم با ارتفاع 4040 متری کم ارتفاع ترین قله این رشته کوه محسوب می گردد. اسم این کوه ابتدا کوه ده نار بوده و سپس به دینار و دنا تغییر یافته است. همه فکر می نمایند که دنا نام یک کوه است ولی دنا رشته کوهی واقع در زاگرس می باشد که از شمال غربی تا جنوب شرقی امتداد دارد و در مرز سه استان اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد و چهار محال و بختیاری واقع شده است. منطقه حفاظت شده دنا با وسعتی معادل 93 هزار و 821 هکتار در جنوب غربی کشور در استان کهگیلویه و بویر احمد قرار گرفته است و یک ذخیره گاه زیست کره محسوب می گردد. در این منطقه شکار ممنوع است و حتی برای ورود به آن احتیاج به کسب مجوز می باشد.

آزاد کوه (Azad Kuh)

ارتفاع: 4355 متر

مکان: مازندران

رشته کوه: البرز

آزاد کوه با 4355 متر ارتفاع قله ای سنگی بزرگ است که در جنوب کوه های البرز مرکزی قرار گرفته است. به علت شکل ظاهری به این کوه نام شاهزاده کج گردن هم داده اند. 4 جهت روستاى کلاک، جهت دره روستاى نسن، جهت دره وارنگه رود و گردنه سوتک و جهت صعود گرده شرقى کسیرهای رایج صعود به این کوه می باشند. دامنه های شرقی، شمالی و غربی آزاد کوه از صخره های شیب دار با ارتفاع بیش از 500 متر ساخته شده اند. در تابستان هوا به طور کلی صاف است و فقط گاهی اوقات رعد و برق هایی در آن رخ می دهند. از پوشش گیاهی این منطقه می توان به گون و آویشن و از گونه های جانوری آن می توان به کل و بز، خرس، گرگ، روباه، عقاب و سمندر اشاره نمود.

زردکوه (Zardkooh)

ارتفاع: 4221 متر

مکان: شهرستان کوهرنگ، استان چهار محال و بختیاری

رشته کوه: زاگرس

زردکوه بختیاری منطقه ای کوهستانی در شمال غربی رشته کوه زاگرس است که در جنوب غربی ایران واقع شده است. زردکوه بعد از دنا دومین کوه مرتفع از کوه های زاگرس محسوب می گردد. این کوه از کوه های ایران بیش از 4221 متر از کوه دنا فاصله دارد و در فرهنگ ایران از اهمیت برخوردار است زیرا به نوعی محل زندگی عشایر بختیاری است. ایران منبع اصلی عشایر در دنیا است. عشایر بختیاری زمستان ها را در دشت های شرق خوزستان و تابستان را در مناطق غربی چهارمحال و بختیاری می گذراند.

این افراد با سنت ها و سبک زندگی خاص خود یکی از مهم ترین جاذبه های این منطقه هستند. زندگی اخلاقی و سنت های خاص آنها می تواند برای گردشگران خارجی و داخلی جالب باشد. این رشته کوه یکی از غنی ترین ذخایر طبیعی آب ایران است و از سرچشمه های اصلی رودخانه کارون به عنوان بزرگترین رودخانه ایران و سرچشمه های اصلی زاینده رود از این رشته کوه سرچشمه می گیرند. قلل شاه شهیدان، زرده، دوزرده، هفت تنان، کلونچین، چری و کینو از قلل معروف آن می باشند. یخچال های طبیعی مهمی همچون ایل بیگ، ایلوک، پورسونان، خرسان، کول خدنگ و قنبرکش نیز در زردکوه وجود دارند که اکثرا دائمی هستند و تأمین نماینده آب رودخانه های همواره جاری بازفت و کوهرنگ در فصول مختلف سال می باشند.

شیر کوه (Shir Kuh)

ارتفاع: 4050 متر

مکان: مرکز ایران، استان یزد

رشته کوه: کوه های زاگرس

شیر کوه یکی از کوه های ایران بوده و با ارتفاع 4050 متر در قسمت مرکزی ایران در حدود 40 کیلومتری جنوب غربی یزد واقع شده است. اگرچه این منطقه در یک آب و هوای گرم نیمه بیابانی قرار گرفته است ولی شیر کوه و مناطق مجاور ان آن دارای آب و هوای سردی است. جالب است که شما می توانید همزمان در یک روز بر روی برف ها اسکی کنید و همچنین از پیاده روی روی شن های گرم در بیابانهای اطراف لذت ببرید. اگر به عنوان یک گردشگر می خواهید به قله برسید باید ساعت 6 صبح آغاز کنید. پس از عبور از روستاها آبشار بلندی را مشاهده خواهید کرد که مکان خوبی برای صبحانه و استراحت است. حدود 4 یا 5 ساعت بعد، شما به نزدیکترین جهت قله می رسید.

قله آتشفشانی تفتان (Taftan Volcano Mountain)

ارتفاع: 3941 متر

مکان: جنوب شرقی ایران، سرحد بلوچستان

نوع کوه: آتشفشانی مطبق

این کوه عجیب در جنوب شرقی ایران در خاش در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است و تنها آتشفشان نیمه فعال بین کوه های ایران است. گوگرد همواره از سه دهانه آتشفشانی این کوه ساطع می گردد. در ورودی حفره های آتشفشانی، صخره های گوگرد خالص فراوانی وجود دارد. اگر مواد شیمیایی قله آتشفشانی تفتان با آب مخلوط گردد، می تواند ماده سمی خطرناکی به نام اسید سولفوریک فراوری کند. رشته کوه تفتان 4 قله و 3 دهانه آتشفشانی دارد. تفتان بخشی از یک منطقه آتشفشانی است که تا پاکستان شمالی ادامه دارد و متعلق به گره آتشفشان کوه آتش فشانی خاموش سلطان در پاکستان است. تفتان با قله های متعدد بلندترین کوه استان سیستان و بلوچستان است.

در فارسی تفت به معنای گرما است و چون گاهی اوقات از این کوه بخار ساطع می گردد، به این نام خوانده می گردد. چهل تن نام مرتفع ترین قله این کوه می باشد و به این علت به این نام خوانده می گردد که چهل نفر در این منطقه گم شدند. گردشگرانی که برای کوهنوردی به تفتان سفر می نمایند این فرصت را دارند که از تعداد زیادی از روستاهای اطراف دیدن نمایند و ازسنگ نگاره های آنها بازدید نمایند. سنگ نگاره ها یک نوع حکاکی روی سنگ ومتعلق به دوران ماقبل تاریخ استان زمان که مردم در نبود خط، قطعه خاصی از سنگ را تراشیده و شیوه زندگی و آداب و رسوم و رسوم خاص خود را به دیگران منتقل کردند.

کوه های مریخی

فریب اسمش را نخورید؛ قرار نیست به فضا سفر کنید. کوه های مریخی در همین نزدیکی ها، در چابهار قرار دارند. کافی ست حدود 40 کیلومتر در جاده چابهار به بندر گواتر برانید تا در سمت چپ جاده کوه های مریخی را ببینید. آنها در حاشیه جاده هم پای شما می آیند و ادامه پیدا می نمایند. این جا بدون شک یکی از عجیب ترین و البته زیباترین کوه های ایران است.منظره کوه های مریخی درست شبیه عکس هایی ست که از مریخ دیده اید، کوه های نه چندان بلند، به رنگ سفید و طوسی با شیارهای فراوان. این کوه ها نه تنها در ایران که در دنیا کم نظیرند.

منظره کوه های مریخی چابهار وقتی قشنگ تر می گردد که سرتان را برگردانید و در سمت راست جاده، دریای عمان را ببینید. مریخی ها آنقدر در معرض فرسایش بوده اند که هیچ گیاهی روی آنها رشد ننموده است. به همین دلیل در دسته بد-بوم قرار می گیرند. اگر بخواهید مهارت های کوهنوردی تان را آزمایش کنید، حتما تجهیزات سنگ نوردی همراه داشته باشید.

جالب این که در کوه های مریخی فسیل ماهی، صدف و نهنگ پیدا می گردد. محققان حدس می زنند این کوه ها زیر دریای عمان بوده اند یا این که جزر و مد دریا به این منطقه می رسیده است.

این را هم بدانید که آسمان کوه های مریخی خیلی شفاف است و می گردد هم زمان 14 صورت فلکی را در این منطقه تماشا کرد. می توانید به مجتمع گردشگری در همان نزدیکی بروید، شب را آن جا بمانید و آسمان را تماشا کنید.

نشانی: استان سیستان و بلوچستان، کیلومتر 40 جاده چابهار به گواتر

کوه بینالود (Binaloud Mount)

یکی دیگر از زیباترین کوه های ایران، رشته کوه بینالود است که در شمال نیشابور قرار گرفته است. بینالود مشهد و نیشابور را از هم جدا می نماید. بلندی این کوه حدود 3 هزار و 211 متر است و به بام خراسان شهرت دارد. طول آن 130 کیلومتر است و به جنوب غربی قوچان می رسد.

بلندترین قله این رشته کوه، شیرباد است. این قله را در شمال شرقی نیشابور پیدا می کنید. راحت ترین جهت صعود به بینالود، جهت یال گرده است. البته این جهت در زمستان امن نیست و محل ریزش بهمن به شمار می رود. اما تابستان ها جهت پرطرفداری بین کوهنوردهاست. از طرف دیگر، جهت سوزنی ها جهتی فنی برای صعود است که تا رسیدن به قله 33 ساعت راه دارد. هم طولانی ست و فنی.

نشانی: خراسان رضوی، نیشابور

تخت سلیمان

منطقه تخت سلیمان در واقع ناحیه ای کوهستانی در استان مازندران است که بخشی از رشته کوه البرز است و شامل 45 قله اصلی می گردد که اصلی ترین و بلندترین قله ها، تخت سلیمان با 4643 متر ارتفاع است.

محدوده تخت سلیمان از شمال به ساحل دریای خزر، از شرق به دره رود چالوس و از غرب به الموت و سه هزار و از جنوب به طالقان می رسد.

قالی کوه

قالی کوه، در 80 کیلومتری جنوب غربی شهرستان الیگودرز قرار گرفته است و از آن می توان به عنوان یکی از مرتفع ترین کوه های جنوب غربی ایران یاد کرد. ارتفاع قالی کوه 4055 متر است. پوشش گیاهی و جانوری کوه بسیار بکر و طبیعی است و انواع پرندگان شکاری، خرس، گراز و گرگ در این منطقه یافت می شوند.

اشترانکوه

اشترانکوه، رشته کوهی در نزدیکی شهرستان ازنا در لرستان است که طولی برابر با 50 کیلومتر دارد. اشترانکوه بدون شک یکی از زیباترین کوه های ایران است که یخچال های طبیعی و دائمی زیادی دارد. بلندترین قله اشترانکوه، قله ای معروف به چال کبود است که حدود 4100 متر ارتفاع دارد.

اشترانکوه از سال 1340 به عنوان یک منطقه حفاظت شده شناخته شده است. پوشش گیاهی این منطقه بسیار متنوع است و از جمله گیاهانی که در این منطقه رشد می نماید می توان به ریواس، گون، پسته کوهی و گیاهان دیگر اشاره نمود.

الوند کوه

الوند کوهستانی در دل همدان است که قله ای با ارتفاعی برابر با 3500 متر دارد. این کوهستان زیبا در جنوب همدان و شمال تویسرکان قرار گرفته است. این قله زیبا بیشتر اوقات روز پوشیده از برف است و فصل بهتر زمانی بسیار مناسب برای بازدید از آن است. چشمه های آب الوند، آبی بسیار خنک و گوارا دارد.