فقط 10 درصد محوطه ها و تپه های تاریخی استان آذربایجان غربی مشخص حریم شده اند - کتاب ارزان

بدنبال اظهارات اخیر رئیس جمهور درباره اهمیت و حساسیت معین حریم آثار تاریخی با تاکید بر اینکه اختلالی در کسب و کار و معاش مردم ایجاد نکند، جلیل جباری مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی اظهار کرد: استان آذربایجان غربی حدود 1700 اثر ثبت شده در لیست میراث ملی دارد که شامل حدود 300 بنای تاریخی و حدود 1400 محوطه و تپه تاریخی است. بناهای تاریخی این استان یا معین حریم شده اند یا دارای ضوابط عمومی حریم هستند. با توجه به اینکه در گذشته آثار تاریخی ثبت شده معین حریم نمی شدند، هر سال با توجه به مقدار اعتبار تخصیص یافته، دست کم 25 تا 30 اثر تاریخی را می توانیم معین حریم کنیم.

او اعلام کرد: معین حریم محوطه تاریخی هزینه بر است، برای این کار باید حدس های باستان شناسی انجام گردد تا مقدار گستردگی آثار در محوطه معین گردد و با توجه به عوارضی که در اطراف محوطه ها، شیب بندی و توپوگرافی وجود دارد، حریم برای آنها معین گردد.

جباری با بیان اینکه محوطه هایی که در داخل بافت شهری هستند، بیشتر احتیاجمند معین فوری حریم هستند، گفت: در جایی مانند ارومیه که اطراف آن بیشتر باغات و فضاهای سبز قرار گرفته است و بیشتر هم مورد کشت و زرع قرار گرفته و زمین های کشاورزی نیز در حال توسعه است، حدود 150 محوطه داریم که احتیاجمند معین فوری حریم هستند. در عین حال، محوطه هایی هم داریم که در داخل شهر هستند و در معرض توسعه شهری قرار گرفته اند، برای مثال تپه اهرنجان در شهر سلماس را سریع معین حریم کردیم، اما تپه قالاباشی در شهر شاهین دژ را که احتیاجمند معین حریم اضطراری است هنوز پیروز نشدیم معین حریم کنیم. گل تپه در شهر بوکان و محوطه قپان در ماکو از دیگر نمونه هایی است که احتیاجمند معین فوری حریم هستند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی بعلاوه با بیان اینکه حریم بعضی آثار در این استان احتیاجمند اصلاح حریم هستند، اظهار کرد: معین حریم بعضی آثار در دهه های چهل و پنجاه اجرا شده که ممکن است با ضوابط امروزی همخوانی نداشته باشد، در چنین مواردی با توجه شرایط توسعه شهری به تجدیدنظر در معین حریم بعضی آثار تاریخی چه برای افزایش و چه برای کاهش حریم احتیاج داریم، برای مثال ساختمان صدا و سیما ارومیه حریم مخدوش شده و به درستی معین حریم نشده بود، بعلاوه قرار بود ساخت و سازی در حریم آن انجام گردد، با یک کارشناسی دقیق برای آن، حریم درجه یک و درجه دو معین شد و مجوز ساخت و ساز نیز در خارج از حریم داده شد.

جباری درباره چالش های پیش روی معین حریم در آذربایجان غربی گفت: چالش اول تأمین منابع و اعتبارات است و مسأله دیگر همکاری مدیریت شهری و شهرداری در صادر نکردن پروانه ساخت و ساز در حریم و در مجاورت محوطه های تاریخی. در سال 1398 تا 1400 چالش هایی در حرایم بافت تاریخی داشتیم و مدیریت شهری همکاری های لازم را انجام نمیداد اما خوشبختانه سال جاری با پیگیری های اجرا شده همکاری های خیلی خوبی با مدیریت شهری داشتیم.

با توجه به اینکه محدوده بافت تاریخی در سال 1388 تعریف شده و فراتر از یک اثر تاریخی است، باید همکاری های لازم بین میراث فرهنگی و مدیریت شهری انجام گردد. میراث فرهنگی برای حفاظت از حریم این محدوده ضوابطی دارد، اما قانونگذار هم طرح ویژه ای برای حفاظت از بافت و محدوده و حرایم آن پیش بینی نموده که برعهده وزارت راه و شهرسازی است. سال جاری هم در راستای همکاری ه ای اجرا شده طرح ویژه محافظت از شهر تاریخی ارومیه در حال تهیه است که می تواند معضلات ساکنین بافت تاریخی را حل نماید.

او اضافه کرد: با توجه به اجرای قانون حمایت از بافت، در محدوده بافت های تاریخی حدود 120 خانه واجد ارزش را شناسایی نموده ایم که در لیست واحدهای واجد ارزش ملی به ثبت برسانیم.

جباری درباره تفویض اختیار به اداره کل استان ها برای معین حریم و عرصه آثار تاریخی نیز اعلام کرد: به نظرم پیشنهاد باید از سوی استان باشد و معین و تصویب حریم و عرصه باید از سوی خود ستاد و شورای حریم وزارتخانه میراث فرهنگی انجام گردد، افراد خبره و حرفه ای در شورای معین حریم کشور تصمیم گیرنده هستند و ممکن است کارشناسان استانها تجارب آنها را نداشته باشند.