ارگ بردسیر در کرمان، یادگاری 300 ساله از دوره صفوی
به گزارش کتاب ارزان، ارگ بردسیر در کرمان
یکی از بزرگترین استان های ایران کرمان است که در دل کویر قرار گرفته و در سمت جنوب شرقی کشور واقع است. این استان دارای هفت هزار جاذبه تاریخی دارد که 700 مورد از آن ها در فهرست آثار ملی ایران نیز قرار گرفته است. به علت جاذبه هایی که در این استان وجود دارد به عنوان پنجمین شهر تاریخی ایران عنوان گرفته است. جاذبه ای که در این مطب از مجله گردشگری خبرنگاران می خواهیم به آن اشاره کنیم، ارگ بردسیر در کرمان است که در عصر شاه سلطان حسین صفوی به عنوان حاکم نشین منطقه بوده است. در ادامه همراه ما باشید تا بیشتر درباره این جاذبه گردشگری در استان کرمان خدمتتان توضیح دهیم.
همانطور که در بالا هم اشاره کردیم ارگ بردسیر یکی از منطقه ها حاکم نشین منطقه بوده که در عصر شاه سلطان حسین صفوی به عنوان محلی برای سکونت حاکمان بوده است، بعلاوه این منطقه به عنوان یک قلعه نظامی در دوره صفویه و قاجار هم مورد استفاده داشته است. معماری ارگ بردسیر در کرمان بسیار خاص و منحصر به فرد است و مصالح به کار رفته در آن بسیار ساده بوده اند. این شهر در 80 کیلومتری جنوب باختری کرمان بر سر راه کرمان به سیرجان نیز واقع شده است. این ارگ از سال 1330 به بعد با نام ارگ بردسیر نیز معرفی گردید. علت این نام گذاری هم وجود باغ های فراوانی بوده که در آن منطقه وجود داشته و آب مورد احتیاج آن ها هم از قنوات و رودخانه هایی که در آن منطقه وجود داشته نیز تامین می گشته است. به نوشته حمزه اصفهانی، تاریخ نویس مشهور، موسس شهر بردسیراردسیر اردشیر بابکان بوده است که در ابتدا وه اردشیر در منطقه نیز مطرح بوده و سپس به اردشیر تغییر یافت پس از حمله اعراب به بردسیر نه تنها نام این شهر، تغییر یافت. در بیشتر کتب تاریخی قدیمی و سفرنامه ها مرکز شهر بردسیر کرمان ذکر شده است.
جاذبه تماشای اطراف ارگ بردسیر
محل قرارگیری ارگ بردسیر در مرکز شهر بردسیر و روبروی مسجد جامع بردسیر است. مسجد جامع بردسیر یا همان مسجد مظفری دارای 700 سال قدمت است و جزء یکی از با ارزش ترین آثار تاریخی این استان به شمار می رود. حتما بعد از بازدید از ارگ بردسیر پیشنهاد می کنیم از این بنای تماشای با قدمت طولانی هم تماشا کنید.
ارگ بردسیر دارای مساحتی به مقدار 2300 مترمربع است و به طور میانگین 8 متر بالا از سطح خیابانی است که در آن نهاده شده است. این ارگ بیش از 300 سال قدمت دارد و در خصوص آن در کتاب های جغرافیایی کرمان نوشته اند که:
بخش های مختلف ارگ بردسیر
با توجه به آنالیز ها و کاوش های مختلفی که در ارگ بردسیر اجرا شده است یک حیاط با چهار ایوان قرینه که دارای 8 ورودی است میز کشف شده است. بعلاوه امکانات دیگری نظیر آشپزخانه و سیستم آبرسانی این ارگ بیان گر این واقعیت بوده که ارگ بردسیر روزگاری مکان مناسبی برای سکونت حاکمان به شمار می رفته و بعلاوه به عنوان یک قلعه نظامی هم از آن استفاده می شده است. در سفال دهانه یکی از حلقه های چاه با خط نستعلیق این عبارت نوشته شده محمد قلی سنه 1123، که تاریخ ساخت بنا را نشان می دهد.
- منقطه حاکم نشین کرمان
همانطور که گفتیم ارگ بردسیر در سال 1123 درست در زمان حکومت شاه سلطان حسین صفوی به دستور محمدقلی خان قورچی باشی مورد بهره برداری نهاده شد و به عنوان منطقه ای حاکم نشین در کرمان معرفی گردید. این ارگ تا دوره قاجاریه با همین کاربری توانست ادامه بدهد. آثار مربوط به دوره قاجاریه این استحکامات شهری در سمت شرق یک خندق و باغ برجهای آن در سمت غرب تپه است که به سالاریه معروفیت دارد.
- سیستم آبرسانی در ارگ بردسیر کرمان
در ارگ بردسیر در کرمان به منظور تامین آب مورد احتیاج اهالی این منطقه مسکونی از چاه های موجود در یک مخزن جنب ایوان شرقی نیز استفاده می شده است. آب پس از طی کردن یک مسیر شیب دار از چاه یا آب انبار تا تنبوشه وسط حوض وسط حوض که ابعاد 6×4 متر بود و با آجر ساخته شده راهنمایی می شد و به صورت لوله فواره ساخته شده از سفال به شکل شترگلو تعبیه شده و با طی کردن مسیر شیبدار به صورت فواره ظاهر شده و به آن زیبایی خاصی داده بوده است.
اشیا کشف شده در ارگ بردسیر
خوب با توجه به اینکه ارگ بدرسیر محلی برای زندگی حاکمان شهر نیز بوده اشیای گوناگون و ارزشمندی در آن وجود داشته که با جستجوهایی که در آن ها اجرا شده نیز پیدا شده اند. بیشتر اشیایی که پیدا شدند نیز شامل ظرف تعدادی فشنگ مصرف نشده تفنگ برنو مربوط به دوره قاجار و اشیاء فلزی و آلات جنگی و دو گوی فلزی مربوط به توپ های دوران صفویه، معروف به زنبورک یافت شده است. در سفال دهانه یکی از حلقه های چاه با خط نستعلیق این عبارت نوشته شده است. محمدقلی سنه 1123 که تاریخ ساخت بنا را نشان می دهد.
مصالح ارگ بردسیر در کرمان
به منظور ساخت این بنای تاریخی از خشت خام نیز استفاده شده است. از آجر برای فرش حیاط و ساخت حوض نیز استفاده شده است. آنالیز زمین شناسی تپه ارگ بردسیر نشان می دهد که پی خشتی بنای ارگ بر روی لایه قطوری از کنگلو مرای قلوه سنگ که سیمان آن آهکی است نهاده شده است و از استحکام کافی برای زیرسازی شالوده بنا برخوردار بوده است.
شهر بدرسیر دارای سابقه تاریخی طولانی است و با داشتن ارگ بردسیر یک منطقه حاکم نشین محسوب می شده است. بردسیر با برخورداری از آثار تاریخی و فرهنگی و بعلاوه آب و هوای خوش و اکوتوریسم خاص منطقه، در صورت ایجاد زمینه های مناسب برای سرمایه گذاری در زمینه گردشگری و جذب گردشگر می تواند بسیار مورد توجه قرار گیرد و عظمت گذشته خود را بازیابد.
منبع: الی گشت