بورس در انحصار کارگزاران

به گزارش کتاب ارزان، بازار سرمایه بیش از یک سال است که رونق گرفته؛ رونقی که در گام اول می توان نشانه های آن را در صف های شکل گرفته در کارگزاری های مختلف برای ثبت نام و دریافت کد معاملاتی دید.

بورس در انحصار کارگزاران

بورسی که تا دوسال پیش فقط تعداد اندکی از شهروندان ایرانی در آن به داد و ستد می پرداختند و شاید خیلی ها حتی از سازو کار آن اطلاع نداشتند حالا یک سالی است به محبوب ترین بازار مالی برای سرمایه گذاری ایرانیان تبدیل شده است.

گرچه سال گذشته بورس رشدی حدود 180درصدی را تجربه کرد، اما به نظر می رسد این رشد در امسال بسیار بیشتر از سال 98 خواهد بود. به طوری که میزان حجم معاملات اجرا شده در سه ماهه اول امسال بیش از کل معاملات اجرا شده طی سال 98 بوده است.

این یعنی اگر بورس با همین فرمان به راستا خود ادامه دهد رشد بورس در امسال بیش از سه برابر سال گذشته خواهد بود.

با این حال آخرین مجوزی که برای تاسیس یک کارگزاری صادر شده مربوط به سال 84 است. این در حالی است که از آن سال تا به امروز حجم معاملات در بورس ده هزار برابر و تعداد کدهای معاملاتی صد برابر رشد نموده، اما تعداد کارگزاران بورسی همان 107 کارگزاری فعال سال 84 است و طی 15 سال اخیر حتی یک مجوز جدید کارگزاری صادر نشده است! بعضی کارشناسان این انحصار را مافیایی می نامند.

به طوری که 15 سال پیش برای دریافت مجوز کارگزاری یک میلیارد تومان پول احتیاج بود، اما به دلیل ثابت ماندن تعداد کارگزاری ها و عدم صدور مجوز جدید، اکنون پیشنهادهای هزار میلیارد تومانی برای خرید و فروش مجوز مطرح می گردد. بالا بودن قیمت کارمزد و ثابت ماندن تعداد کارگزاری ها از جمله مهم ترین انتقاداتی است که کارشناسان بازار سرمایه به شرایط فعلی و قوانین موجود دارند. حسن قالیباف اصل، رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار دوشنبه هفته جاری در اولین نشست خبری خود خاطرنشان کرد این سازمان برای کاهش کارمزد و صدور مجوز جدید برای کارگزاری ها برنامه های جدیدی دارد، اما هنوز جزئیات آن اعلام نشده است.

کاهش کارمزد شرکت های کارگزاری

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: درخصوص موضوع کاهش کارمزد کارگزاری ها در جلسات هیات مدیره و کانون کارگزاران صحبت هایی شده و به این جمع بندی رسیده ایم که کارمزدها باید کاهش یابند، اما این امر که کارمزدها باید در چند مرحله کاهش یابد، هنوز در حال آنالیز است. حسن قالیباف اصل گر چه از تصمیم سازمان بورس و اوراق بهادار در راستای حرکت به سوی کاهش کارمزدها اطلاع داد، اما متذکر شد این اقدام برای جلوگیری از آسیب به صنعت کارگزاری ها و دیگر نهادهای مربوط به بازار سرمایه باید با احتیاط انجام گردد. وی از عدم محدودیت این سازمان در صدور مجوز اطلاع داد و با آنالیز شرایط کارگزاری ها در سایر کشورها گفت: ما جزو کشورهایی هستیم که بیشترین تعداد کارگزاری ها را داریم. البته این امر، دلیلی بر عدم صدور مجوز جدید نیست، اما متغیرهای ما را برای تصمیم گیری افزایش می دهد. با این حال باید پذیرفت کارگزارانی می توانند به بازار سرمایه یاری نمایند که خود را تقویت نموده و ریسک بازار را افزایش ندهند. برداشت ما از این موضوع، دریافت یک تصمیم واحد نیست. مباحثی مانند سرمایه، کارمزدها، مجوزهای جدید و... مطرح است که با نهایی شدن این امر، تصمیم گرفته شده اعلام خواهد شد. بعضی کارشناسان معتقدند سهامداران احتیاجی به کارگزاری برای خرید و فروش سهم ندارند، بلکه فعالیت آنها باید در قالب مشاوره سرمایه گذاری و مسائلی از این قبیل باشد. هر سهامدار با دریافت کد معاملاتی می تواند به سامانه سازمان بورس متصل شده و هزینه کارمزدی که به جیب کارگزاری ها می رود به دولت برسد. طبق برآوردهای اجرا شده توسط بعضی تحلیلگران بازار سرمایه درآمد بعضی کارگزاری ها در روز به حدود 200 میلیارد تومان می رسد. درآمد دولت از هر معامله در بورس 0.5 درصد ارزش آن در بخش فروش است، اما کارگزاری ها 0.5 درصد در خرید و 0.5 درصد در فروش کارمزد می گیرند. در حالی که این عدد در بسیاری از کشورهای جهان بین 0.01درصد تا 0.02 درصد یعنی یک صدم کارمزد دریافتی در ایران است.

60درصد معاملات بازار سرمایه در انحصار 4 شرکت

پیمان مولوی،کارشناس بازار سرمایه در این زمینه به خبرنگار ما گفت: دو سالی است که بازار سرمایه، دوران خوبی را سپری می نماید و هر روز شرایط بهتر می گردد، به طوری که ارزش معاملات در فصل بهار امسال از ارزش کل معاملات اجرا شده در سال گذشته بیشتر است. وی اضافه کرد: زمانی که بورس در رونق است طبیعی است متقاضیان دریافت مجوز کارگزاری نیز افزایش یابند.

به خصوص در شرایط فعلی که تعداد سهامداران و افراد دارای کد بورسی به شدت افزایش داشته این احتیاج بیش از گذشته احساس می گردد. مولوی به خرید و فروش مجوز کارگزاری های بورسی اشاره نمود و گفت: در سال 95 و 96 که شرایط بورس عادی بود مجوز کارگزاری ها بین پنج تا شش میلیارد تومان بود اما متقاضیان دریافت مجوز کارگزاری خیلی کم بود. گرچه خرید و فروش مجوز به لحاظ قانونی ایرادی ندارد اما عدم صدور مجوز جدید باعث می گردد تا قیمت های گزافی برای خرید و فروش مجوزهای موجود پیشنهاد داده گردد که خود این موضوع باعث شده یک نوع انحصار به وجود بیاید. این کارشناس بورس تاکید نمود: اگر 30 سال پیش صحبت از خرید و فروش مجوز کارگزاری یا هر صنف و فعالیت دیگری می شد تعجبی نداشت اما در شرایط فعلی که کشورها از اقتصاد دیجیتال و جهانی تحلیل صحبت می نمایند خرید و فروش مجوز به دلیل وجود انحصار در اعطای مجوزهای جدید جلوه خوبی ندارد. نوآوری در بحث کارگزاری ها مهم ترین گزینه است که متاسفانه هیچ توجهی به آن نمی گردد و صرفا پول، مشخص نماینده فعالیت کارگزاری ها شده است. به بیان بهتر ما در کشور به ثروت بیشتر از نوآوری اهمیت می دهیم درحالی که این نوآوری است که باعث می گردد یک کارگزاری به رشد و توسعه برسد.

مولوی با اشاره به تعداد اندک کارگزاری ها در کشور توضیح داد: زمانی که تعداد فعالان در یک بازار ثابت باشد و اجازه ورود افراد جدید به آن حوزه صادر نگردد رقابتی هم شکل نمی گیرد و طبیعی است که کیفیت خدمات رفته رفته کاهش یابد. کارمزد کارگزاری ها هم بسیار مهم است که باید به آن پرداخت. نرخ کارمزد بورس در ایران بالاست درحالی که نرخ کارمزد در بازارهای موازی بسیار کمتر است.

این تحلیلگر مالی با بیان این که اگر کارگزاری ها بخشی از درآمد خود را برای توسعه سرمایه گذاری نمایند می توانند سهم بالاتری در بازار داشته باشند به جام جم گفت: چهار شرکت کارگزاری حدود 60درصد معاملات بازار سرمایه را انجام می دهند که این ناشی از سرمایه گذاری این شرکت ها در بخش توسعه است. هرچند باید پذیرفت، عدم اعطای مجوز جدید باعث شده فضای فعالیت کارگزاری ها رقابتی نباشد. در حالی که در زمینه مجوز کارگزاری و مشاوره باید دست افراد را باز بگذاریم. در این صورت اگر افرادی در آن کارگزاری اطلاعات غلط به سهامداران خود بدهند مردم به واسطه تنوع انتخاب خود تصمیم می گیرند آن شرکت را کنار بگذارند.

به جای تعدد به فکر رشد کیفیت کارگزاری ها باشیم

علی صحرایی، رئیس بورس تهران اما در مقام یک مسؤول از عدم اعطای مجوز به کارگزاری های جدید حمایت می نماید. صحرایی در پاسخ به سوال خبرنگار خبرنگاران که چرا برای فعالیت کارگزاری ها در طول 15 سال گذشته مجوز جدیدی صادر نشده گفت: به جای این که مدام از ثابت ماندن تعداد کارگزاری ها و عدم صدور مجوز جدید حرف بزنید و خبر منتشر کنید،یک بار به این موضوع بپردازید که به جای افزایش تعداد کارگزاری ها باید کیفیت خدمات دهی شرکت های موجود افزایش یابد. ضمن این که سازمان بورس مسؤول اعطای مجوز کارگزاری هاست و طبیعتا آنها باید در این زمینه جوابگو باشند. صحرایی درباره راه های افزایش کیفیت خدمات کارگزاری ها می گوید، شرکت های کارگزاری فعال باید در زمینه خدمات مشاوره ای، سواد مالی و خدمات سود سهام خدمات با کیفیت تری را ارائه نمایند.

مضرات مجوز ندادن برای فعالیت کارگزاری ها

حامد فلاح، کارشناس بورس معتقد است ثابت ماندن تعداد کارگزاری ها باعث از بین رفتن رقابت می گردد که خود این موضوع مشکلاتی را به دنبال دارد.

وی اضافه کرد: زمانی بود که در بورس تهران روزانه 300 میلیارد تومان معامله با یک میلیون سهامدار انجام می شد اما اکنون تعداد افراد دارای کد سهامداری به بیش از 10 میلیون نفر رسیده و روزانه 20 هزار میلیارد تومان در بورس معامله می گردد. حجم متقاضیان دریافت کد سهامداری به قدری بالاست که بعضی برای دریافت کد باید مدت ها معطل باشند.

مدیر سابق کارگزاری بانک دی با اشاره به کارمزد بالای کارگزاری ها ادامه داد: یکی از مضرات ثابت ماندن تعداد کارگزاری ها، بالا بودن نرخ کارمزد است. سازمان بورس یا باید این نرخ را کاهش دهد یا شرایطی را فراهم کند که با اعطای مجوز به کارگزاری های جدید فضای رقابتی ایجاد گردد.

به گفته فلاح، فضای رقابتی نباید محدودیت داشته باشد. این در حالی است که اگر کسی در حال حاضر تقاضای دریافت کد معاملاتی داشته باشد خیلی از کارگزاری ها پاسخ او را نمی دهند. بر همین اساس سازمان بورس باید در زمینه اعطای مجوز جدید و کاهش کارمزد اقداماتی را انجام دهد.

محمدحسین علی اکبری - اقتصاد / روزنامه خبرنگاران

منبع: جام جم آنلاین
انتشار: 13 شهریور 1399 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: discountbook.ir شناسه مطلب: 1139

به "بورس در انحصار کارگزاران" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "بورس در انحصار کارگزاران"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید