کتابی برای پیوند نسل ها - کتاب ارزان

برای حضور کمرنگ کتاب های جغرافیایی در میان دانشنامه ها چند دلیل می توان برشمرد که دلیل نخست آن به نوع نگاه جغرافیدانان باز می شود. در این میان باید نیم نگاهی به نسل جغرافیدانان داشته باشیم. نسل اول جغرافیدانان شامل پروفسور گنجی، پروفسور جزنی و یا آقایان مستوفی، گودرزی نژاد و مشیر بوده اند. پس از این اساتید نسلی آمد که عمدتا متولدین دهه 20 تا 30 بودند و برای تحصیل به خارج از جمله کشورهای آلمان، انگلیس، فرانسه و آمریکا رفتند. به عنوان مثال دکتر علیجانی و مرحوم دکتر به فروز در آمریکا تحصیل کردند یا آقایان دکتر سعیدی و رهنمایی در آلمان درس خواندند و دکتر پاپلی یزدی و دکتر مشیرلنگرودی در فرانسه بودند.

اسیر چند پارچه گی

نسل دوم جغرافیدانان این علم را با نگاهی کل گرایانه و در حوزه های مختلف می دیدند. اساتید این نسل وقتی وارد موضوع جغرافیای روستایی یا اجتماعی شوند، هیچوقت کلیت علم را زیر سوال نبرده و در چارچوب فلسفی این علم کاوش های خود را صورت می دهند. از سویی دیگر علم جغرافیا در ایران به دو دسته انسانی و طبیعی دسته بندی شده که در ذیل آن گرایش های متفاوت قرار گرفته است. بر اساس این دسته بندی، جغرافیا به شکلی که باید به بحث های مشخص نمی پردازد و به همین دلیل به جای نگاه یکپارچه اسیر نوعی چندپارگی شده است و در نتیجه نگاه کلی نیز از این علم گرفته شد. به همین دلیل نیز جغرافیدانان پس از نسل سوم کمتر تمایلی به نگرش کلی نظیر کتاب جغرافیای جامع ایران دارند و می توان گفت که علم جغرافیا در ایران دچار نوعی بیماری شده است که در پی آن انجام کارهایی ارزشمند همچون تالیف این کتاب به حاشیه رفته است. جغرافیدانان نسل دوم اما همچنان عقیده دارند که جغرافیا تنها به مفهوم کلان می تواند در مقابل سایر علوم نقش ایفا نماید و بنابراین بنیان چنین کتابی را گذاشته است.

دلیل دیگر اما به نوع نگرش سیاستگذاران و برنامه ریزان نسبت به علم جغرافیا باز می شود که به نوعی جغرافیا را تنها مساوی با نام پایتخت ها، کوها و دشت ها فهم می نمایند در حالی که در جهان چنین نیست جغرافیدانان صندلی خود را در حوزه ای مشخص مشخص نموده اند، ما در کشور خودمان متاسفانه این نگاه کل گرایانه و سیستمی جغرافیا را تضعیف نموده ایم.

نگاهی مثبت رو به آینده

با تمام توضیحات و توصیفاتی که عنوان شد اما چشم انداز علم جغرافیا را می توان مثبت دانست، جغرافیا هم اکنون و در حوزه عمل صندلی خود را پیدا نموده و با رشد بیشتری نیز روبرو خواهد شد بنابراین برای جغرافیا آینده روشن خواهد بود در صورتی که به اصول و پایه های علمی جغرافیا پایبند باشیم. به باور بنده در میان جغرافیدانان مطمئنا این جذابیت وجود دارد که محتوای کتاب جغرافیای جامع ایران، چیست و آیا ناظر به جغرافیای سنتی بوده یا ذیل جغرافیای مدرن یا حتی پست مدرن مطرح شده است. بنابراین به نظر می رسد با انتشار این کتاب یک نوع ارتباط بین نسلی اتفاق خواهد افتاد.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران