اقتصاد سیاسی؛ اهرم تشکیل دهنده مثلث همکاری چین، افغانستان و هند - کتاب ارزان

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، هنوز بحث ها در خصوص همکاری چین و افغانستان داغ است اما حضور ضلع سوم این مثلث نوعی نگرانی را در بین کارشناسان به وجود آورده است.

در این بین عده ای تمایل دارند که پاکستان تشکیل دهنده ضلع سوم این مثلث باشد اما در عین حال به نظر می رسد کرزی و تیم تحت حاکمیت وی و اغلب مردم افغانستان بر این باورند که هند می تواند به عنوان ضلع سوم در کنار افغانستان و چین قرار گیرد.

در همین رابطه روزنامه هشت صبح در مقاله ای به آنالیز روابط چین، فغانستان و هند پرداخته است که در زیر متن کامل این مقاله را مطالعه می کنید:

افغانستان، چین و هند، مثلث دوستی را تشکیل می دهند. رئیس جمهور غنی با اعلام 5 حلقه سیاست خارجی اش، منطقه را در ارجحیت قرار داد و همسایگی چین را ارزش برای افغانستان نامید. در این مثلث، افغانستان در رأس قرار می گیرد، چرا؟ 2 قدرت بزرگ آسیایی در افغانستان بیش از هر محل دیگر، میدان همکاری شان را می یابند. روابط تاریخی، فرهنگی، مشترکات مذهبی افغانستان با این کشورها و موقعیت جغرافیایی آن در شاهراه انرژی و صنایع این کشورها این همکاری 2 قدرت رقیب آسیایی را فراهم می نماید.

افغانستان با هر 2 کشور روابط استراتژیک برقرار نموده است. سوابق تاریخی روابط افغانستان و چین بین دولت ها، به 600 سال قبل می رسد. روابط 2 کشور زمانی شروع شد که یک هیأت چینی با ترکیب 200 تن از جمله دولتمردان، هنرمندان و بازگانان از امپراطوری منیگ، به دربار تیموریان هرات رسید.

افغانستان از جمله اولین کشورهایی است که فقط 2 سال پس از تولد دولت چین نوین، این کشور را به رسمیت شناخت و در سال 1955 با دولت چین روابط دیپلماتیک برقرار نموده و 2 کشور سال آیندهشصتمین سالگرد روابط شان را با نام سال دوستی و همکاری تجلیل می کنند.

تاریخ روابط میان مردمان افغانستان و شبه قاره هند، فراتر از حافظه تاریخ است. صدها سال، زبان دری، زبان دربار امپراطوری هند بود و اکبر، بزرگ ترین شاه این دوره، وصیت کرد که جسدش را صدها کیلومتر انتقال دهند و در دامنه کوهی در کابل به خاک بسپارند تا آن زیبایی فراموش ناشدنی زندگی اش را به یاد داشته باشد.

تمدن های زردشتی، بودیسم و اسلام از راستا افغانستان راهش را به هند و چین گشود. راه ابریشم به وسیله افغانستان به اروپا و هند وصل می شد و هنوز راستا کاروان های کهن در افغانستان موجود است و هنوز کارگاه های دستی بافت ابریشم به همان سبک، صدها سال قبل، در هرات وجود دارد و تولیدات آن به هند، اروپا و گاهی به چین می رسد.

جمهوری اسلامی افغانستان، هند و چین:

پس از سقوط رژیم طالبان، هند و چین اولین کشورهایی هستند که به یاری افغانستان شتافتند. رژیم طالبان خطر جدی برای تمامیت ارضی این کشورها محسوب می شد. این رژیم، مرکز تربیت تروریست های جنبش اسلامی ترکستان شرقی را در افغانستان تأسیس کرد و گروه های تروریستی منطقه که از طالبان حمایت می کردند برای حاکمیت ملی هند خطر ایجاد نموده بودند. تأسیس جمهوری اسلامی افغانستان نه تنها فرصت همکاری بلکه تأمین منافع ملی این کشورها به حساب می آید.

چین در 13 سال گذشته حدود 300 میلیون دلار به افغانستان یاری کرد. هزار کارمند افغانستان را آموزش، صدها بورسیه به افغان ها داد و پروژه هایی مانند بیمارستان جمهوریت، مرحله دوم پروژه آبیاری پروان، مرکز علوم و تکنولوژی وزارت معارف و مرکز کنفوسیوس در کابل را احداث کرد.

شروع روابط استراتژیک در سال 2012 و سفر اشرف غنی در ماه گذشته، همکاری 2 کشور را در عرصه های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و منطقه ای گسترش داد و فصل تازه ای را در روابط 2 کشور گشود. چین تعهد کرد که در 3 سال آینده بیش از 300 میلیون دلار به افغانستان یاری بلاعوض نماید و در طرح توسعه ای افغانستان یاری کند. این کشور قرار است که 500 بورسیه به افغانستان اعطا کند و 3000 کارمند حکومت افغانستان را آموزش دهد. این یاری ها در مقایسه با یاری های میلیاردی غرب، فوق العاده به حساب نمی آید، اما آن چه در روابط افغانستان و چین اهمیت دارد، آن است که این کشور همواره نسبت به مردم و دولتمردان افغانستان به دیده احترام و شریک همسان می نگرد. چوشن اری در دهه 60 سده گذشته وقتی از موزه کابل دیدار می کرد، در کتاب خاطراتش نوشت: آن چه مایه شگفت است، روحیه آزادی خواهی و شجاعت این مردم است.

اما هند، دوست مردم افغانستان، در 13 سال گذشته بیش از 2 میلیارد دلار به افغانستان یاری کرد، در پروژه های بزرگ سهیم شد، سالانه 1500 بورسیه به افغانستان می دهد و هزاران کارمند دولت افغانستان را آموزش داد.

هند با هدیه معنوی اش، دوستی اش را نشان داد. بزرگ ترین پرچم ملی افغانستان که حدود 100 متر ارتفاع دارد، هدیه ای است که توسط هند به افغانستان داده شده و چنین هدیه ای نشان می دهد که هند به استقلال افغان ها احترام می گذارد.

چین و هند منافع مستقیم و طولانی مدت در افغانستان دارند. آن ها درک می کنند که صلح در قلب آسیا به معنای صلح در آسیا و عکس آن است. آن ها دشمن مشترک دارند: تروریسم. صدر مائو می گفت: دشمن دشمن، دوست ما است. علی رغم بعضی ناهنجاری ها در روابط 2 کشور، دشمن مشترک شان یا تروریسم می تواند مبنای این دوستی باشد که آن هم در مبارزه با تهدیدات تروریستی در منطقه و خطر بی ثباتی در افغانستان، منافع مشترک 2 کشور را شکل می دهد. هر 2 کشور با افغانستان روابط استراتژیک دارند و بازهم آن چه صدر مائو می گفت دوست دوست، دوست ما است

دوستی بی شائبه افغانستان با هر 2 کشور، رأس مثلت دوستی 3 کشور می تواند باشد.

هر 2 کشور بزرگ ترین سرمایه گذاران در افغانستان هستند. چین در مس عینک و نفت آمودریا، جمعا حدود 5 میلیارد دلار سرمایه گذاری می نماید و قرار است هند با به دست آوردن قرارداد بزرگ ترین معدن حاجی گک میلیاردها دلار در افغانستان سرمایه گذاری کند. تهدید به داشته های 2 کشور علاوه بر مناسبات دیپلماتیک شان، از یک منبع تهدید می شود. هند طعم تلخ این تهدیدات را هم در کابل، هم در هرات و هم در جلال آباد چشیده است. سرمایه گذاری چین در مس عینک هم با چنین تهدیدات روبرو بوده است و بیش از یک بار اخبار تهدید به سفارت چین در کابل وجود داشته است.

گروه داعش هم اکنون شمشیرهایش را علیه چین به خاطر انتقام به اصطلاح مسلمانان غرب چین تیز می نماید. موجودیت سه گروه القاعده، امارت اسلامی طالبان و دولت اسلامی عراق و شام (داعش) اگر متحد شوند، آسیا را بی ثبات می سازند و اگر بر سر رهبری خلافت اسلامی به جان هم افتند، کشتار بی شماری را شاهد خواهیم بود.

این تهدید واقعی بر هر طرف منطقه سایه افکنده است. شبح تروریسم بر فراز آسیا سایه افکنده است و این رسالت قدرت های آسیایی مانند چین و هند و روسیه و ژاپن خواهد بود تا علیه این شبح متحد شوند. فراموش نباید کرد که موقعیت استراتژیک افغانستان برای بنیادگرایان و تروریست ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

این تهدیدها هر 2 کشور را به همکاری دعوت می نماید. خوشبختانه روابط 2 کشور هم اکنون ثمر می دهد. حجم تجارت بین هند و چین تا چند سال دیگر به 100 میلیارد دلار می رسد و علی رغم کوشش بعضی کشورها در منطقه ما و فراتر از آن، هند در سرانجام سفر رئیس جمهور شی به دهلی به پروژه بزرگ BCM پیوست و آن را به BCIM تبدیل کرد. هر 2 کشور عضو BRAC هستند. این نزدیکی، امیدها به همکاری 2 کشور در افغانستان را تقویت می نماید.

رئیس جمهور غنی، ثروت افغانستان را به 2عنصر مرتبط می داند: موقعیت جغرافیایی و منابع زیرزمینی. هر 2 عنصر برای هند و چین حیاتی است. هم هند و هم چین برای صنایع گرسنه خویش به منابع زیرزمینی احتیاج دارند. افغانستان نزدیک ترین راستا از هند و چین به آسیای میانه، غرب آسیا و جنوب آسیا است. برنامه های جاه طلبانه افغانستان برای ایجاد خط لوله های گاز و خطوط ولتاژ بلند انرژی، راه آهن شمال به جنوب و شرق به غرب، افغانستان را به یک صندلی واقعی پل آسیا مبدل می نماید. برنامه هایی مانند رویاهای چین پروژه های قرن مانند کمربند اقتصادی راه ابریشم، دید جنوب آسیا و همچنین ایده منزلگاه ارتباطات هند در باره افغانستان، افغانستان را جز لاینفک و ضروری این ایده های بزرگ می سازد که همکاری وسیع و همه جانبه 2 دولت ابرقدرت آسیایی را در همه عرصه ها از جمله امنیت می طلبد.

افغانستان بدون شک می تواند مدل همکاری ها باشد. این مدل یاری می نماید تا ژئوپلتیک افغانستان که در 200 سال گذشته در راستا تجاوزات از شمال و جنوب بوده و یک چالش برای افغانستان به حساب می آید، به یک فرصت مبدل شود و آن طوری که حامد کرزی می گفت: افغانستان باید صندلی همکاری تمدن ها باشد نه رقابت ابرقدرت ها.

عرصه های همکاری این 2 کشور با استفاده از این مدل گوناگون اند. شاید مهم ترین عرصه همکاری های امنیتی 2 کشور بعد از خروج نیروهای بین المللی در سرانجام سال جاری باشد. هر 2 کشور به عنوان بزرگ ترین سرمایه گذارها می توانند در آموزش و تأمین اقتصادی مشترک نیروهای محافظت از سرمایه گذاری های شان همکاری کنند. هم اکنون افغانستان تنها برای محافظت از مس عینک، 2 هزار سرباز را مشغول انجام وظیفه نموده است. اگر برای هر معدن و یا پروژه این تعداد را در نظر بگیریم، به 10 هزار می رسد که در این صورت تأمین اقتصادی، تجهیز و آموزش آن مساعدت بین المللی می طلبد.

ایجاد پروژه های مشترک دوجانبه و سه جانبه در عرصه زراعت و حمل ونقل، عرصه دیگر همکاری است. هم اکنون هند یک دانشگاه کشاورزی را در قندهار تأمین اقتصادی می نماید. در این دانشگاه، چین می تواند شریک مطمئن باشد. افغانستان از توانایی بزرگ زراعتی برخوردار است. چین توافق نموده که در عرصه فرآوری زعفران و واردات آن به کشور خود با افغانستان همکاری کند. بازار بزرگ کنونی زعفران افغانستان، هند است. آیا این 2 کشور نمی توانند در ترویج این ماده که در هر 2 کشور دوست داران زیادی دارد، همکاری کنند؟

آموزش نیروهای نظامی افغانستان در هر 2 کشور در یک سطح کوچک ادامه دارد. می توان آموزش مشترک این نظامیان را آنالیز کرد. نمونه همکاری چین - آمریکا در آموزش دیپلمات های جوان افغانستان می تواند برای چین - هند قابل اجرا باشد.

مهم تر از همه آن است که هر 3 کشور در یک گفت وگوی منظم راجع به تهدیدات امنیتی، نحوه همکاری های سیاسی و اقتصادی اقدام کنند.

باور داریم که هند و چین به عنوان دوستان تاریخی افغانستان و با در نظر دریافت منافع ملی خودشان در افغانستان، همکار باشند و برای ترقی، صلح و ثبات افغانستان و در نتیجه ثبات و صلح در کشورهای خودشان و افغانستان همکاری کنند.

ع